Sąd Najwyższy, w składzie 3 sędziów, wydał w dniu 21 lutego 2024 r. w sprawie o sygn. III UZP 8/23 przełomową uchwałę, w której uznał, iż zgodne z prawem jest działanie polegające na znikomej aktywności jednego ze wspólników sp. z o.o. oraz, że nie oznacza to, iż faktycznie działający wspólnik ma obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu.

Problematyka dotyczy dobrze znanego stanowiska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), zgodnie z którym, wspólnik dominujący (tzw. „praktycznie jedyny”) w spółce z o.o. podlega ubezpieczeniom społecznym tak, jak wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. Mowa tu o dosyć często stosowanym rozkładzie udziałów np. w proporcji 99% do 1%. ZUS w takich przypadkach, uparcie twierdził, iż jeżeli wkład drugiego wspólnika jest na tyle mały, że praktycznie nieznaczący, to jest on w rzeczywistości jedynie wspólnikiem iluzorycznym i nie powinien być on stawiany na równi z „normalnym” wspólnikiem.

SN orzekając w sprawie o sygn. III UZP 8/23, przyznał jednak rację wspólnikom i zastosował literalną wykładnie przepisów. Jak wyjaśniał sędzia sprawozdawca Zbigniew Korzeniowski, uchwała ta jest prostym przełożeniem przepisu – art. 8 ust. 6 pkt 4. Przyczyną bowiem wprowadzenia przepisu od 1 stycznia 2023 r. było umożliwienie wspólnikom spółki z o.o. zatrudnianie się w swoich spółkach jako pracownicy, aby nie wykorzystywać ubezpieczenia rolniczego. Sędzia sprawozdawca uzasadnił zatem:
„Jeśli jest dwóch wspólników spółki, to nie ma mowy o jednoosobowej działalności gospodarczej w spółce z o.o. i nie ma znaczenia, czy wspólnik dominuje ze względu na posiadane udziały czy nie. A zatem w tej sprawie nie było jednoosobowej spółki z o.o. Przepis o ubezpieczeniu więc nie ma zastosowania, schodzi na bok kwestia, czy wspólnik dominuje w spółce czy nie, gdyż trzeba się trzymać ściśle ustawy. Wszelkie inne wykładnie są contra legem”.
Sąd Najwyższy w podjętej 21 lutego br. uchwale stwierdził: „Wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2023 r., poz. 1230)”.
Pełna treść uchwały SN z 21 lutego 2024 r. w sprawie o sygn. III UZP 8/23, dostępna jest pod poniższym linkiem:
https://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zagadnienia_prawne_SNIOZ.aspx?ItemSID=1886-301f4741-66aa-4980-b9fa-873e90506a11&ListName=Zagadnienia_prawne