Artykuł 229 Kodeksu pracy nakłada na pracowników obowiązek poddawania się badaniom lekarskim. Osoby przyjmowane do pracy oraz przenoszone na stanowiska z czynnikami szkodliwymi lub warunkami uciążliwymi muszą przechodzić badania wstępne, z wyjątkiem tych, które bezpośrednio po poprzedniej umowie zawierają kolejną z tym samym pracodawcą na to samo lub równorzędne stanowisko.

Pracownicy muszą również przechodzić badania okresowe, a w razie choroby trwającej ponad 30 dni – kontrolne badania lekarskie. Badania te powinny być wykonywane w miarę możliwości w godzinach pracy, za które przysługuje wynagrodzenie oraz ew. zwrot kosztów podróży (jeśli są przeprowadzane w innej miejscowości).

Pracodawcy zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na substancje rakotwórcze lub pyły zwłókniające również muszą zapewnić im także badania okresowe po zakończeniu pracy w tych warunkach oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeśli pracownik zgłosi taki wniosek.

Co istotne – przepis art. 229 § 4 kodeksu pracy nakłada na pracodawcę zakaz dopuszczenia do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy.

Jednakże z treści przytoczonego przepisu nie wynika expressis verbis obowiązek kierowania zleceniobiorców na wyżej przytoczone badania.

W opisywanej sprawie inspektor przeprowadził kontrolę, w wyniku której zostały wydane dwie decyzje nakazowe w odniesieniu do potwierdzenia skuteczności ochrony przeciwporażeniowej instalacji elektrycznej oraz obowiązku skierowania dwóch zleceniobiorców na wstępne badania lekarskie.

Spółka prowadząca restaurację od powyższej decyzji złożyła odwołanie do Okręgowego Inspektora Pracy, który jedynie wydłużył termin realizacji decyzji, utrzymując wydane decyzje w mocy w pozostałym zakresie. Inspektorat stwierdził, że pomimo tego, że spółka nie jest właścicielem lokalu, musi zapewnić bezpieczne warunki pracy swoim zleceniobiorcom, a więc mieć pewność co do stanu instalacji elektrycznej, a zleceniobiorcy, choć nie są pracownikami, to przepisy BHP odnoszą się także do nich, co w konsekwencji uzasadnia konieczność przeprowadzenia badań lekarskich.

Wojewódzki Sąd Administracyjny rozpatrując skargę, przeprowadził analizę legalności zaskarżonego aktu, uwzględniając przepisy prawa budowlanego, pracy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

W odniesieniu do pierwszego zarzutu, dotyczącego bezpieczeństwa instalacji elektrycznej, Sąd uznał, że decyzja organu była prawidłowa. Zgodnie z art. 207 § 2 oraz art. 304 Kodeksu pracy, pracodawca (w tym także zleceniodawca) ma obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, w tym sprawności instalacji elektrycznej, nawet jeśli zatrudniani pracownicy są zatrudnieni wyłącznie na podstawie umów cywilnoprawnych.

Jednakże w odniesieniu do drugiego zarzutu, dotyczącego skierowania zleceniobiorców na wstępne badania lekarskie, Sąd stwierdził naruszenie prawa. Zgodnie z przepisami art. 229 § 1 Kodeksu pracy, wstępnym badaniom lekarskim podlegają jedynie osoby przyjmowane do pracy, a także pracownicy przenoszeni na stanowiska z czynnikami szkodliwymi. Przepisy te nie nakładają obowiązku skierowania zleceniobiorców na takie badania. Zleceniobiorca nie jest zatem objęty obowiązkiem przeprowadzania wstępnych badań lekarskich, ponieważ nie jest pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i nie podlega tym samym obowiązkom co pracownicy.