Projekt zmian w podatku od nieruchomości

Początkiem października ukazała się trzecia już z kolei wersja projektu mającego m.in. znowelizować przepisy zawarte w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Jest to, niestety – o tym, dlaczego powiemy dalej, najprawdopodobniej ostateczna wersja projektu, ponieważ będzie on musiał zostać ogłoszony do końca listopada. Termin ten jest podyktowany koniecznością wejścia zmian od początku przyszłego roku, ponieważ przepisy w obecnym brzmieniu tracą moc obowiązywania wraz z końcem grudnia. Jakie zatem zmiany w prawie podatkowym przygotowało dla nas ministerstwo?

Budynki, a przede wszystkim budowle

W uzasadnieniu do projektu możemy przeczytać, że nowelizacja ma na celu wyeliminować wątpliwości interpretacyjne oraz doprecyzować obecne przepisy. W istocie – projekt zakłada wprowadzenie nowych definicji dla pojęć „budynek” i „budowla”. Zmiana ta jest podyktowana wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, który w 2023 roku orzekł o niekonstytucyjności przepisu definiującego budowlę w obecnym brzmieniu oraz wyraził konieczność wprowadzenie nowych –  zarówno dla budowli, jak i budynku, lecz tym razem bez odwołań do ustaw spoza prawa podatkowego.

Pomimo tego, że ministerstwo regularnie zapewniało, że przede wszystkim będzie dążyło do zapewnienia określoności przepisów i do zabezpieczenia ich przed ewentualnymi zmianami w prawie budowlanym starając się jednocześnie zachować fiskalny status quo, to jednak nadzieje przedsiębiorców na jego zachowanie, a być może i nawet pewną zmianę na ich korzyść okazały się płonne. O ile poprzednia wersja projektu faktycznie uwzględniła szereg uwag zgłaszanych przez podmioty reprezentujące podatników, to w obecnym projekcie zostały one w znacznej mierze zarzucone na korzyść gmin i miast; a to oznacza, że od stycznia więcej obiektów będzie klasyfikowanych jako budowle. Jakie zatem obiekty będą budowlami?

Nowe definicje

Znowelizowany przepis stanowi, że pod postacią budowli rozumie się:

1. obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
2. elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, biogazownia rolnicza, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia, w części niebędącej budynkiem – wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,
3. urządzenie budowlane – przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków oraz inne urządzenie techniczne, bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem, o którym mowa w lit. a i b, niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
4. urządzenie techniczne inne niż wymienione w lit. a–c – wyłącznie w zakresie jego części budowlanych,
5. fundamenty pod maszyny oraz pod urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową

– wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku, gdy stanowią część obiektu niewymienionego w ustawie.

Dla większości przedsiębiorców będzie się to wiązało z koniecznością zapłaty wyższego podatku od nieruchomości  oraz przeprowadzeniem reklasyfikacji obiektów składających się na ich majątek, co podatnikom będzie miał za zadanie ułatwić dodany do ustawy załącznik nr 4. Jeśli dany obiekt nie będzie spełniał przesłanek ustawowych pozwalających zakwalifikować go jako budynek, wtedy podatnik powinien sprawdzić w załączniku, czy został wyszczególniony w wykazie jako budowla – jeśli tak, to niewątpliwie dla takiego podatnika może to być ułatwienie.

Problem w tym, iż wykaz z załącznika nie wyczerpuje katalogu budowli, a nowelizacja rozszerza definicję o kolejne nieostre zapisy, których wydzielenie jest o tyle istotne, że tylko obiekty wyszczególnione w załączniku będą opodatkowane wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Jeżeli dany obiekt o charakterze kompleksowym lub niejednorodnym nie występuje w załączniku, to wtedy poszczególne elementy w nim wyszczególnione będą opodatkowane jako osobna budowla.

 Za uzasadnieniem do projektu:

„W przypadku innych obiektów kompleksowych, jak np. stacja paliw (niewymieniona
w załączniku), na cele podatku od nieruchomości budynek stacji paliw będzie kwalifikowany jako budynek na podstawie projektowanego art. 1a ust. 1 pkt 1 lit. a, a pozostałe elementy stacji paliw będą opodatkowane jako budowle wskazane w poszczególnych pozycjach załącznika, np. zbiorniki na paliwo oraz gaz jako obiekty z pozycji 6, a zadaszenie z poz. 24 załącznika”,

a jednocześnie:

„Dokonując kwalifikacji podatkowej obiektów wskazanych w załączniku, podatnik i organ podatkowy powinni brać pod uwagę, iż podzielenie obiektów i przypisanie ich do różnych pozycji projektowanego załącznika, jak i wskazanie różnych rodzajów obiektów w danej pozycji projektowanego załącznika jest celowym zabiegiem ustawodawcy, aby nadać odrębne znaczenie pojęciowe każdemu wymienionemu
z nazwy obiektowi”.

Roboty budowlane zostaną zdefiniowane jako prace polegające na budowie, odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie lub monatżu. Za obiekt budowlany trwałe związany z gruntem nowelizacja uznaje takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym zniszczyć, spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się obiektu na inne miejsce. 

W odniesieniu do samego budynku definicja również uległa zmianie. Wymóg trwałego związania z gruntem i wydzielenia z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadania przez budynek fundamentów i dachu pozostał niezmieniony, natomiast wyalienowano definicję budynku od przepisów prawa budowlanego oraz rozszerzono o wymóg wzniesienia obiektu w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem z wyłączeniem obiektu, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, wysypujące w kawałkach albo w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego przeznaczenie jest pojemność. Ma to związek ze sporem dotyczącym kwalifikowania dla celów podatkowych szeroko pojmowanych zbiorników jako budowle. Nowelizacja tego przepisu skutecznie wyeliminuje taką możliwość.

Problemy interpretacyjne

Pomimo tego, że projekt nowelizacji ma na celu wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych przez doprecyzowanie obowiązujących przepisów i tym samym zapewnienie prawidłowego ich stosowania, to już dziś możemy stwierdzić, że ten cel raczej nie zostanie osiągnięty. Już sama nowelizacja ustawy wprowadza problematyczne pojęcie „obiektu niewymienionego w ustawie”.

Wątpliwości rodzą też kwestie „urządzeń technicznych”, które mają być „bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem” i „niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem”. Ustawodawca w uzasadnieniu wyjaśnia, że ma to wyłączyć „urządzenia jedynie usprawniające funkcjonowanie budynku albo budowli”, co i tak pozostawia możliwości nadinterpretacyjne oraz oczywiście daje sposobność ku opodatkowaniu obiektów o charakterze niebudowlanym.

Bilans zysków i strat

W grupie potencjalnych beneficjentów obecnie proponowanych rozwiązań znajdą się podatnicy zmuszani do tej pory opłacać wyższą stawkę za miejsce garażowe oraz miasta i gminy. Na nowelizacji stracą głównie przedsiębiorcy – zwłaszcza ci więksi. Obecny projekt opodatkowuje m.in. wagi samochodowe i kolejowe oraz obiekty trwale związane z gruntem, takie jak kioski i pawilony uliczne, strzelnice czy przekrycia namiotowe oraz urządzenia budowlane. Przede wszystkim rozszerzono pojęcie „budowli”, a to się wiąże z koniecznością odprowadzania od nich 2% podatku. Wyłączono natomiast z opodatkowania:

1. obiekty kultu religijnego – w szczególności kapliczki, krzyże przydrożne, figury,

2. obiekty architektury ogrodowej – w szczególności posągi i figurki ogrodowe, wodotryski, mostki i pergole, murowane grille, oczka wodne,

3. obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku – w szczególności śmietniki, wiaty na wózki dziecięce i rowery oraz  obiekty stanowiące wyposażenie placów zabaw dla dzieci,

czyli to, co do tej pory funkcjonowało jako obiekty małej infrastruktury.

Reszta zmian

Dalsze zmiany w zakresie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych będą polegały na:

• doprecyzowaniu zakresu zwolnienia z podatku od nieruchomości budowli infrastruktury portowej,
• zmianie zakresu zwolnienia z podatku od nieruchomości obiektów infrastruktury kolejowej,
• rozszerzeniu stawki podatku od nieruchomości przewidzianej dla budynków mieszkalnych na wszystkie pomieszczenia przeznaczone do przechowywania pojazdów w budynkach mieszkalnych.

Ujednolicenie opodatkowania garaży również ma bezpośredni związek z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że niekonstytucyjnym jest opodatkowywanie wyższą stawką, tj. od budynków pozostałych, garaży z wyodrębnioną własnością znajdujących się w budynkach mieszkalnych względem tych bez wyodrębnionej własności.

Jednakże w przypadku zajęcia garażu w celu prowadzenia działalności gospodarczej będzie miała zastosowanie stawka właściwa dla budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.

Jak się przygotować?

Należy mieć na uwadze fakt, że moment wejścia w życie nowych przepisów nie jest wcale tak odległy. Ustawodawca ma czas do końca listopada na to, by uchwalić je w ostatecznej wersji.  Dla wielu przedsiębiorców będą problematyczne, przede wszystkim ze względu na konieczność przeprowadzenia reklasyfikacji obiektów budowlanych. Dlatego sugerujemy nie odwlekać tego na ostatni moment, ponieważ pomimo faktu, iż projekt wprowadza dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą możliwość skorzystania z przedłużenia terminu do złożenia deklaracji do 31 marca, to jednak ma ono charakter fakultatywny, jest kierowane do określonej grupy odbiorów (m.in.  wyklucza osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) oraz jest uzależnione od spełniania szeregu warunków (pisemne zawiadomienie, terminowe dokonanie wpłat etc.).