W ostatnim czasie w zakresie działalności spółek handlowych zapadły dwa warte uwagi orzeczenia, które dotyczyły odpowiedzialności członków zarządu.

W pierwszym z nich Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że „osoba, która faktycznie pełniła funkcję członka zarządu w okresie, w którym powstały zobowiązania podatkowe, nie może zatem powoływać się na okoliczność, że jej mandat wygasł na podstawie art. 202 § 1 k.s.h. dla uwolnienia się od odpowiedzialności za zaległości podatkowe, którą ponosi na podstawie art. 116 o.p.” (Wyrok z dnia 28 czerwca 2022 r., III FSK 409/22). Orzeczenie to wpisuje się w utartą już linię orzeczniczą, która w szczególności na gruncie art. 116 ordynacji podatkowej przedkłada faktyczne sprawowanie funkcji członka zarządu nad wpis w rejestrze.

Drugie z interesujących nas orzeczeń dotyczyło odpowiedzialności członka zarządu wobec spółki. Zgodnie z art. 293 § 1 kodeksu spółek handlowych, członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy. Natomiast § 3. Tegoż artykułu stanowi, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Sąd Apelacyjny w Katowicach wskazał, kiedy mamy do czynienia z wyłączeniem tej odpowiedzialności. Akceptacja w absolutorium działalności członka zarządu wyłącza możliwość dochodzenia odszkodowania za szkodę wyrządzoną spółce przez tego członka zarządu. Jednakże, gdy akceptacja nastąpiła w oparciu o nieprawdziwe lub niepełne informacje, wyłączenie to nie znajduje zastosowania. „Wyrażona w absolutorium akceptacja całokształtu znanej i ujawnionej wspólnikom działalności członka zarządu spółki z o.o. w rozpatrywanym roku obrotowym jest równoznaczna z wyłączeniem dochodzenia przez spółkę względem niego roszczeń odszkodowawczych w tym zakresie, chyba że uchwała o udzieleniu absolutorium została powzięta na podstawie nieprawdziwych lub niepełnych informacji, co nie pozwoliło wspólnikom na dokonanie właściwej oceny działalności piastuna.” – wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 26 września 2022 r., w sprawie o sygn. akt V AGa 407/2.

Ponadto w omawianym wyroku Sąd wytłumaczył, że „zgodnie z art. 293 § 1 k.s.h. przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu są: zawinione działanie lub zaniechanie sprzeczne z prawem lub umową spółki, szkoda oraz związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem a szkodą. Na spółce (syndyku) ciąży obowiązek wykazania szkody, naruszenia prawa lub postanowień umowy spółki oraz związku przyczynowego między tym naruszeniem a szkodą. Ze względu na użycie sformułowania „chyba że” zmienia się rozkład ciężaru dowodu. Artykuł 293 k.s.h. – podobnie jak art. 471 k.c. – reguluje odszkodowawczą odpowiedzialność wymienionych członków władz spółki oraz likwidatora na zasadzie winy domniemanej. Sprawca, aby uwolnić się od odpowiedzialności, musi wykazać, że nie ponosi winy za powstałą szkodę.”

Warto także odnotować, że w ubiegłym miesiącu weszły w życie dwie zmiany kodeksie spółek handlowych. Art. 88 k.s.h. otrzymał następujące brzmienie – Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, fizjoterapeuty, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, diagnosty laboratoryjnego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Zmiana umożliwiła zakładanie spółek partnerskich diagnostom laboratoryjnym, którzy do tej pory takiej możliwości nie mieli.

Ponadto do kodeksu wprowadzono nowy przepis – art. 1611, który stanowi, że spółka w organizacji umożliwia rozliczenie z tytułu wpłaty na poczet udziałów przez wykonanie transakcji płatniczej z wykorzystaniem połączenia z siecią Internet na rachunek płatniczy prowadzony przez bank, świadczący usługi na terytorium Unii Europejskiej lub państwa – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, oraz przedstawienie dowodu takiej transakcji z wykorzystaniem połączenia z siecią Internet.