„Posiadanie udziałów w spółce z o.o. jest formą prawa własności, a ewentualna dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem posiadania tego prawa własności i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej”. – wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie o sygnaturze akt II SA/Gl 1668/21. Orzeczenie zapadło na kanwie sprawy, w której Prezydent Miasta odmówił prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, osobie, która sprawowała funkcję prezesa zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz posiadała udziały w tej spółce.

Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje, zgodnie z art. 17 ust 1 Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, między innymi matce albo ojcu, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Natomiast zatrudnienie lub inna praca zarobkowa zdefiniowana została w art. 3 pkt 22 ww. ustawy. Tak zgodnie z przywołanym przepisem, ilekroć w ustawie jest mowa o zatrudnieniu lub innej pracy zarobkowej – oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Skarżąca stwierdziła, że „prezesa zarządu może łączyć ze spółką stosunek organizacyjny, bez jakiegokolwiek stosunku prawnego (cywilnego bądź stosunku pracy), gdyż powyższą funkcję można pełnić nieodpłatnie”. Z kolei organy I i II instancji podnosiły, że pełnienie funkcji prezesa spółki prawa handlowego stoi na przeszkodzie uzyskania statusu bezrobotnego, a w związku z czym osobę taką trzeba uznać za aktywną zawodowo. Jednakże zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego organy niewłaściwie przyjęły za tożsame pojęcie osoby aktywnej zawodowo na gruncie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z pojęciem osoby, która jest zatrudniona lub wykonuje inną pracę zarobkową. Zdaniem Sądu pojęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej zostało wyjaśnione w przepisach poprzez wskazanie katalogu zamkniętego, dlatego nie można rozszerzająco interpretować tego przepisu w oparciu o regulacje innej ustawy. Natomiast istota problem w sprawie, zdaniem Sądu sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy zostają spełnione negatywne przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego w przypadku osoby wnioskującej pełniącej funkcję prezesa zarządu lub posiada udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Tak nakreślony problem Wojewódzki Sąd Administracyjny rozstrzygnął uznając, że posiadanie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest formą prawa własności i nie można utożsamiać takiego stanu rzeczy z prowadzeniem pracy zarobkowej. W zakresie pełnienia funkcji prezesa zarządu Sąd podkreślił, że może ono mieć charakter zarówno odpłatny jak i nieodpłatny i w przypadku nieodpłatnego nie jest ono pracą zarobkową: „Wypada w tym miejscu podkreślić, iż przepisy kodeksu spółek handlowych odnośnie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie zawierają żadnych rozwiązań w zakresie zasad wynagradzania członków zarządu. Z tego względu pełnienie funkcji członka zarządu na podstawie stosunku organizacyjnego może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny (por. M. Dumkiewicz (w:) Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020, art. 2031). Zatem w przypadku sprawowania wspomnianej funkcji nieodpłatnie i bezumownie, nie można jej zaliczyć do „zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej” zdefiniowanej w art. 3 pkt 22 u.ś.r.” Mając na uwadze przytoczone rozwiązanie problemu Sąd rozstrzygnął sprawę na korzyść skarżącej, uchylając decyzje organów.